Υποσημειώσεις

• *
  Στη μελέτη EMPA-KIDNEY, μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη παράλληλων ομάδων με τη συμμετοχή 6609 ασθενών με ΧΝΝ, αξιολογήθηκε η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του JARDIANCE^® 10 mg (n=3304) έναντι εικονικού φαρμάκου (n=3305). Το πρωτεύον τελικό σημείο στη μελέτη EMPA-KIDNEY ήταν σύνθετο του ΚΔ θανάτου ή της εξέλιξης της νεφρικής νόσου που ορίζεται ως νεφρική νόσος τελικού σταδίου της παρατεταμένης μείωσης του eGFR σε επίπεδο <10 ml/min/1,73 m², της παρατεταμένης μείωσης του eGFR κατά ≥40% από την αρχική τιμή ή του θανάτου από νεφρικά αίτια. Οι ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με JARDIANCE^® εμφάνισαν mείωση του σχετικού κινδύνου κατά 28% ως προς αυτό το τελικό σημείο (HR=0,72, 95% CI: 0,64, 0,82, p<0,001).²
• †
  Στη μελέτη EMPEROR-Reduced, μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη παράλληλων ομάδων με τη συμμετοχή 3730 ασθενών με HFrEF, αξιολογήθηκε η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του JARDIANCE^® 10 mg (n=1863) έναντι εικονικού φαρμάκου (n=1867). Οι ασθενείς ήταν ενήλικοι με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια (κατηγορίας II, III ή IV κατά NYHA) και με μειωμένο κλάσμα εξώθησης (LVEF ≤ 40%). Το πρωτεύον τελικό σημείο στη μελέτη EMPEROR-Reduced ήταν σύνθετο του ΚΔ θανάτου ή της NKA, με ανάλυση ως προς τον χρόνο έως το πρώτο συμβάν. Οι ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με JARDIANCE^® εμφάνισαν mείωση του σχετικού κινδύνου κατά 25% ως προς αυτό το τελικό σημείο (HR=0,75, 95% CI: 0,65, 0,86, p<0,001). Στη μελέτη EMPEROR-Preserved, μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη παράλληλων ομάδων με τη συμμετοχή 5988 ασθενών με HFpEF, αξιολογήθηκε η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του JARDIANCE^® 10 mg (n=2997) έναντι εικονικού φαρμάκου (n=2991). Οι ασθενείς ήταν ενήλικοι με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια (κατηγορίας II, III ή IV κατά NYHA) και με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης (LVEF> 40%). Το πρωτεύον τελικό σημείο της μελέτης EMPEROR-Preserved ήταν σύνθετο του ΚΔ θανάτου ή της HHF, με ανάλυση ως προς τον χρόνο έως το πρώτο συμβάν. Οι ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με JARDIANCE^® εμφάνισαν mείωση του σχετικού κινδύνου  κατά 21% ως προς αυτό το τελικό σημείο (HR=0,79, 95% CI: 0,69, 0,90, p<0,001).^3,4
• ‡
  Η πρωτεύουσα σύνθετη έκβαση στη μελέτη EMPA‑REG OUTCOME^® ήταν το MACE 3 σημείων που αποτελείται από ΚΔ θάνατο, μη θανατηφόρο ΕΜ ή μη θανατηφόρο εγκεφαλικό επεισόδιο, όπως αναλύθηκε στη συγκεντρωτική ομάδα του JARDIANCE^® έναντι της ομάδας του εικονικού φαρμάκου. Οι ασθενείς ήταν ενήλικοι με μη επαρκώς ελεγχόμενο ΣΔτ2 και CAD, PAD ή ιστορικό ΕΜ ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Η RRR του MACE 3 σημείων κατά 14% (HR=0,86, 95% CI: 0,74, 0,99, p<0,001 για μη κατωτερότητα, p=0,04 για ανωτερότητα) καθοδηγήθηκε από τη μείωση στον κίνδυνο ΚΔ θανάτου (HR=0,62, 95% CI: 0,49, 0,77).⁵
• §
  Ενήλικοι ασθενείς με μη επαρκώς ελεγχόμενο ΣΔτ2 και CAD, PAD ή ιστορικό ΕΜ ή εγκεφαλικού επεισοδίου.^1,5 
• ¶
  Ενήλικοι ασθενείς με eGFR ≥ 20, <45 ml/min/1,73 m², ή με eGFR≥ 45, < 90 ml/min/1,73 m² και uACR ≥ 200 mg/g.²
• #
  Ενήλικοι ασθενείς με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια (κατηγορίας II, III ή IV κατά NYHA) και με μειωμένο κλάσμα εξώθησης (LVEF ≤ 40%).³ Ενήλικοι ασθενείς με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια (κατηγορίας II, III ή IV κατά NYHA) και με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης (LVEF > 40%).⁴
• II
  Υπολογισμός της ARR: Αριθμός ασθενών υπό JARDIANCE^® με συμβάντα (361) προς τον συνολικό αριθμό ασθενών (1863) = 19,4%. Αριθμός ασθενών υπό εικονικό φάρμακο με συμβάντα (462) προς τον συνολικό αριθμό ασθενών (1867) = 24,7%, 24,7% - 19,4%=5,3%. NNT= 1/ARR.³
• **
  Υπολογισμός της ARR: Αριθμός ασθενών υπό JARDIANCE^® με συμβάντα (415) προς τον συνολικό αριθμό ασθενών (2997)=13,8%. Αριθμός ασθενών υπό εικονικό φάρμακο με συμβάντα (511) προς τον συνολικό αριθμό ασθενών (2991)=17,1%, 17,1% - 13,8%=3,3%. NNT=1/ARR.⁴
• ††
  Στη μελέτη EMPEROR-Preserved^®, μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη παράλληλων ομάδων με τη συμμετοχή 5988 ασθενών με HFpEF, αξιολογήθηκε η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του JARDIANCE^® 10 mg (n=2997) έναντι εικονικού φαρμάκου (n=2991). Το πρωτεύον τελικό σημείο στη μελέτη EMPEROR-Preserved^® ήταν σύνθετο του ΚΔ θανάτου ή της NKA με ανάλυση ως προς τον χρόνο έως το πρώτο συμβάν. Οι ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με JARDIANCE^® εμφάνισαν mείωση του σχετικού κινδύνου κατά 21% ως προς αυτό το τελικό σημείο (HR=0,79, 95% CI: 0,69-0,90, p<0,001).​
• ‡‡
  Αποτελέσματα ανάλυσης προκαθορισμένων υποομάδων. EMPEROR-Reduced: Με διαβήτη κατά την έναρξη (HR=0,72, 95% CI: 0,60, 0,87), χωρίς διαβήτη κατά την έναρξη (HR=0,78, 95% Cl: 0,64, 0,97). eGFR (CKD-EPI) ≥ 60 ml/min/1,73 m² κατά την έναρξη (HR=0,67, 95% CI: 0,55, 0,83), eGFR(CKD-EPI) < 60 ml/min/1,73 m² κατά την έναρξη (HR=0,83, 95% CI: 0,69, 100).² EMPEROR-Preserved: Με διαβήτη κατά την έναρξη (HR=0,79, 95% CI: 0,67, 0,94), χωρίς διαβήτη κατά την έναρξη (HR=0,78, 95% CI:0,64, 0,95). eGFR (CKD-EPI) ≥ 60 ml/min/1.73 m² κατά την έναρξη (HR=0,81, 95% CI: 0,65, 1,00), eGFR (CKD-EPI) < 60 ml/min/1,73 m² κατά την έναρξη (HR=0,78, 95% CI: 0,66, 0,91).^3,4
• §§
  JARDIANCE^® 4,51, εικονικό φάρμακο 3,18. Οι αναφερόμενες από τους ασθενείς εκβάσεις μέτρησαν τις μεταβολές στις συνοπτικές βαθμολογίες του KCCQ. Το JARDIANCE^® οδήγησε σε σημαντικές βελτιώσεις στις μέσες βαθμολογίες KCCQ-CSS, -TSS και -OSS, οι οποίες ήταν εμφανείς ήδη από τον μήνα 3 και διατηρήθηκαν τους μήνες 8 και 12. Οι ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με JARDIANCE^® ήταν πιο πιθανό να εμφανίσουν κλινικά σημαντικές βελτιώσεις (≥ 5, ≥ 10 και ≥ 15 βαθμών) και λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν κλινικά σημαντική επιδείνωση της κατάστασης υγείας σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο.^3,4
• ##
  Συμπτώματα: δύσπνοια, κόπωση ή πρήξιμο στους αστραγάλους, στα πόδια ή/και στις γάμπες.
• ARR=μείωση απόλυτου κινδύνου, CAD=στεφανιαία αρτηριακή νόσος, Cl=διάστημα εμπιστοσύνης, ΧΝΝ=χρόνια νεφρική νόσος, CKD-EPI=Ομάδα Συνεργασίας για την Επιδημιολογία της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου, CSS=Συνοπτική Κλινική Βαθμολογία, ΚΔ=καρδιαγγειακός, ΚΑΝ=καρδιαγγειακή νόσος, eGFR=εκτιμώμενος ρυθμός σπειραματικής διήθησης, HF=καρδιακή ανεπάρκεια, NKA=νοσηλεία για καρδιακή ανεπάρκεια, HFpEF=καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης, HFrEF = καρδιακή ανεπάρκεια με μειωμένο κλάσμα εξώθησης, HHF=νοσηλεία για καρδιακή ανεπάρκεια, HR=αναλογία κινδύνου, LVEF=κλάσμα εξώθησης αριστερής κοιλίας, MACE=μείζονα ανεπιθύμητα καρδιαγγειακά συμβάντα, ΕΜ=έμφραγμα μυοκαρδίου, NNT=αριθμός ασθενών που πρέπει να υποβληθούν σε αγωγή, NYHA=Καρδιολογική Εταιρεία Νέας Υόρκης, PAD=περιφερική αρτηριακή νόσος, RRR=μείωση σχετικού κινδύνου, SE=τυπικό σφάλμα της μέσης τιμής, ΣΔτ2=σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2.

Βιβλιογραφία 

1. JARDIANCE^® Περίληψη Χαρακτηριστικών του Προϊόντος.

2. Herrington WG, Staplin N, Wanner C, et al. EMPA-KIDNEY Collaborative Group. Empagliflozin in patients with chronic kidney disease. N Engl J Med. 2023;388(2):117-127. (EMPA-KIDNEY results and the publication's Supplementary Appendix.)

3. Packer M, Anker SD, Butler J, et al; EMPEROR-Reduced Trial Investigators Cardiovascular and renal outcomes with empagliflozin in heart failure. N Engl J Med. 2020;383(15):1413-1424. (EMPEROR-Reduced results and the publication's Supplementary Appendix.)

4. Anker SD, Butler J, Filippatos G, et al; EMPEROR-Preserved Trial Investigators. Empagliflozin in heart failure with a preserved ejection fraction. N Engl J Med. 2021;385(16):1451-1461. (EMPEROR-Preserved results and the publication's Supplementary Appendix.)

5. Zinman B, Wanner C, Lachin JM, et al; EMPA-REG OUTCOME Investigators. Empagliflozin, cardiovascular outcomes, and mortality in type 2 diabetes. N Engl J Med. 2015;373(22):2117-2128. (EMPA-REG OUTCOME^® results and the publication's Supplementary Appendix.)

6. Shah KS, Xu H, Matsouaka RA, et al. Heart failure with preserved, borderline, and reduced ejection fraction: 5-year outcomes. J Am Coll Cardiol. 2017;70(20):2476-2486. doi: 10.1016/j.jacc.2017.08.074

7. Sepehrvand N, Savu A, Spertus JA, et al; Alberta HEART Investigators. Change of health-related quality of life over time and its association with patient outcomes in patients with heart failure. J Am Heart Assoc. 2020;9(17):e017278. doi:10.1161/JAHA.120.017278

8. House AA, Wanner C, Sarnak MJ, et al; Conference Participants. Heart failure in chronic kidney disease: conclusions from a Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) Controversies Conference. Kidney Int. 2019;95(6): 1304-1317. doi.org/10.1016/j.kint.2019.02.022

9. GBD Chronic Kidney Disease Collaboration. Global, regional, and national burden of chronic kidney disease, 1990-2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. Lancet. 2020;395(10225):709-733.

10. McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al; ESC Scientific Document Group. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021;42(36):3599-3726.

11. Davies MJ, Aroda VR, Collins BS, et al. Management of hyperglycemia in type 2 diabetes, 2022: a consensus report by the American Diabetes Association (ADA) and the European Association for the Study of Diabetes (EASD). Diabetes Care. 2022;45(11):2753-2786.

12. Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA Guideline for the Management of Heart Failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Acad Cardiol. 2022;79(17):e263-e421.

13. Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) CKD Work Group. KDIGO 2012 Clinical Practice Guideline for the Evaluation and Management of Chronic Kidney Disease. Kidney Int. 2013;3(1):1-150.